Είναι το «ψωμί του Χριστού» και τα παλαιότερα χρόνια το έφτιαχνε την παραμονή των Χριστουγέννων, η νοικοκυρά με ιδιαίτερη αγάπη και σεβασμό. Απαραίτητος επάνω, χαραγμένος ο σταυρός, γύρω – γύρω διάφορα διακοσμητικά σκαλιστά στο ζυμάρι καθώς αυτά τόνιζαν το σκοπό του χριστόψωμου και εξέφραζαν τις διάφορες πεποιθήσεις των πιστών.
Την ημέρα των Χριστουγέννων, ο άντρας του σπιτιού έπαιρνε το χριστόψωμο, το σταύρωνε, το έκοβε και το μοίραζε σ’ όλη την οικογένειά του και σε όσους παρευρίσκονταν στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι.
Γύρω από το χριστόψωμο υπάρχουν και άλλες παραδόσεις ωστόσο σε κάθε τόπο στην Ελλάδα η διαδικασία της παρασκευής ή της κοπής είναι διαφορετική, αξίζει να σημειωθεί πως στη Μάνη ο οικοδεσπότης σταυρώνοντάς τα, εύχεται «Χρόνια πολλά και του χρόνου» και μοιράζει σε όλους. Εκεί τα χριστόψωμα κατασκευάζονται όπως το ψωμί, μόνο που στολίζονται με σταυρούς και ποικίλα στολίδια ανάλογα με την καλαισθησία της νοικοκυράς.
Στη Σπάρτη, σε κάθε σπίτι, δυο τρεις μέρες πριν, ζυμώνουν 1 εώς 15 καρβέλια ψωμί. Το ένα, που το τρώνε ανήμερα των Χριστουγέννων, είναι το ψωμί του Χριστού και το πλάθουν σε σχήμα σταυρού από ζύμη. Τα άλλα χριστόψωμα τα κάνουν με αμύγδαλα και καρύδια.
Για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, το Χριστόψωμο είναι ευλογημένο ψωμί. Το κόβουν ανήμερα τα Χριστούγεννα, ανταλλάσσοντας πολλές ευχές. Εαν είστε νέα νοικοκυρά να μια συνταγή για να κάνετε και εσείς το παραδοσιακό χριστόψωμο!
Υλικά:
(για 1 μεγάλο ψωμί)
4-5 φλυτζάνια του τσαγιού αλεύρι για όλες τις χρήσεις
½ φλυτζάνι του τσαγιού ελαιόλαδο
1 ½ φλυτζάνι του τσαγιού ζάχαρη
2 φακελλάκια ξερή μαγιά
1 φλυτζάνι του τσαγιού χυμό πορτοκαλιού
1 φλυτζάνι του τσαγιού χυμό βρασμένης κανέλας
½ κουταλάκι του γλυκού κανέλα τριμμένη
3 γαρίφαλα σε σκόνη
½ κουταλάκι του γλυκού μαχλέπι σπασμένο
1 καρύδι ολόκληρο ή μερικά αμύγδαλα ασπρισμένα
σουσάμι (προαιρετικά)
Εκτέλεση:
- Βάζουμε σε ένα μπολ το μισό αλεύρι. Σχηματίζουμε στη μέση μια λακκούβα και ρίχνουμε μέσα τη μαγιά διαλυμένη σε ένα φλιτζάνι χλιαρό νερό. Δουλεύουμε το μείγμα με το κουτάλι, μέχρι να γίνει ένας πηχτός χυλός.
- Σκεπάζουμε το μπολ με μία βαμβακερή πετσέτα και αφήνουμε το μείγμα να διπλασιαστεί σε όγκο. Μόλις φουσκώσει προσθέτουμε το ελαιόλαδο, το χυμό πορτοκαλιού και κανέλας, τα μπαχαρικά και τέλος το υπόλοιπο αλεύρι.
- Δουλεύουμε το μείγμα με το χέρι μας ζυμώνοντας κυκλικά, μέχρι η ζύμη να ομοιογενοποιηθεί και να γίνει απαλή. Αδειάζουμε τη ζύμη σε μία επίπεδη αλευρωμένη επιφάνεια και ξαναζυμώνουμε για 5-6 λεπτά.
- Πλάθουμε ένα μεγάλο ή 2 μικρά χριστόψωμα σε σχήμα πλεξούδας ( ή στρογγυλά). Τοποθετούμε σε ταψί τα ψωμιά ελαφρά λαδωμένα. Πασπαλίζουμε με το αμύγδαλο. Μπορούμε αντί για πλεξούδα να σχηματίσουμε ένα σταυρό και στο κέντρο του να βάλουμε ένα καρύδι. Πασπαλίζουμε με σουσάμι και τοποθετούμε σε ελαφρά ζεστό φούρνο.
- Αφήνουμε το ψωμί να διπλασιαστεί σε όγκο για 20 λεπτά τουλάχιστον. Ψήνουμε στους 180 βαθμούς Κελσίου για 50-55 λεπτά.