Η βασιλόπιτα είναι η αφράτη γλυκιά και στρόγγυλη κυρίως, η πίτα που φτιάχνει η γυναίκα του σπιτιού τις παραμονές της Πρωτοχρονιάς και μοσχοβολάει το σπίτι. Αν και η κλασσική συνταγή είναι ίδια με εκείνη από τα τσουρέκια, η σύσταση των υλικών διαφέρει από περιοχή σε περιοχή καθώς πολλοί φτιάχνουν κέικ ή είδος ψωμιού γλυκό ή πίτες αλμυρές, όλοι όμως μέσα βάζουν το περίφημο φλουρί. Κοινό στοιχείο σε όλες σχεδόν τις βασιλόπιτες εκτός απο το φλουρί είναι το στρογγυλό τους σχήμα και η αναγραφή του έτους.
Οι ρίζες της υπάρχουν στα αρχαία ελληνορωμαϊκά έθιμα. Στα Κρόνια την γιορτή του θεού Κρόνου (χρόνου δλδ) που λατρεύονταν στην Ελλάδα και στα Σατουρνάλια (saturnalia) της Ρώμης, έφτιαχναν γλυκά και πίτες, μέσα στα οποία έβαζαν νομίσματα και σε όποιον τύχαινε το κομμάτι, ήταν ο τυχερός της παρέας…
Ωστόσο η ορθόδοξη παράδοση έδεσε το έθιμο με τη βασιλόπιτα και η ιστορία της έχει ως εξής. Ο Μέγας Βασίλειος, για να προστατεύσει την περιφέρειά του, την Καισάρεια της Καππαδοκίας, από επιδρομή αλλοφύλων, έκανε έρανο και μάζεψε χρυσά νομίσματα και άλλα τιμαλφή, για να τα δώσει στους εχθρούς, ώστε να τους δελεάσει, για να μην λεηλατήσουν την περιοχή του. Ο εχθρός, όμως, τελικά, δεν κατόρθωσε να εισβάλει στην Καισάρεια και τα τιμαλφή έμειναν. Τότε, ο Μ. Βασίλειος είπε να φτιάξουν μικρές πίτες – ψωμάκια, μέσα στις οποίες έβαζαν και ένα χρυσό νόμισμα, ή κάτι άλλο από όλα τα πολύτιμα πράγματα που είχαν μαζευτεί. Οι πίτες αυτές μοιράστηκαν σε όλους και ο καθένας κράταγε ό,τι του τύχαινε. Πολλοί μάλιστα είχαν απορήσει καθώς τους είχε τύχει ότι ακριβώς έδωσαν.
Το έθιμο πλέον έχει ως εξής, μετά την αλλαγή του χρόνου, με όλη την οικογένεια μαζεμένη ο άντρας του σπιτιού κόβει τη βασιλόπιτα αφού πρώτα τη σταυρώσει τρεις φορές. Κομμάτια αρχικά κόβονται για το Χριστό, την Παναγία, τον Άγιο Βασίλειο, και για όποιο Άγιο έχει η οικογένεια σαν προστάτη, για το σπίτι, τον νοικοκύρη, για όλους τους υπόλοιπους παρευρισκομένους και τελευταίο το κομμάτι του φτωχού, χωρίς βέβαια να λησμονούνται τυχόν μετανάστες, ασθενείς και άλλα πρόσωπα της οικογένειας που για διάφορους λόγους δεν παρίστανται. Το άτομο που θα βρει το φλουρί θα είναι και ο τυχερός της χρονιάς.
Μια κλασσική συνταγή για Βασιλόπιτα παραδοσιακή
Υλικά:
1 φλιτζάνι τσαγιού γάλα φρέσκο
2 κουταλάκια γλυκού μαγιά
4 αυγά
1 φλιτζάνι βούτυρο γάλακτος
1 ½ φλιτζάνι ζάχαρη
1 φακελάκι μαχλέπι κοπανισμένο
Ξύσμα ενός λεμονιού
1 κουταλάκι γλυκού κοφτό αλάτι
1 κιλό αλεύρι
Λίγα αμύγδαλα
Εκτέλεση:
- Σε μια μεγάλη λεκάνη βάζουμε μισό φλιτζάνι γάλα χλιαρό και μέσα διαλύουμε τη μαγιά. Προσθέτουμε μισό φλιτζάνι αλεύρι, και το ανακατεύουμε για να γίνει μείγμα. Το σκεπάζουμε με μια πετσέτα και τ΄ αφήνουμε σε ζεστό μέρος για να φουσκώσει ( 1 ώρα περίπου ).
- Οταν φουσκώσει, χτυπάμε στο μίξερ τη ζάχαρη με τους κροκούς.Ρίχνουμε το υπόλοιπο γάλα, τ΄ ασπράδια μαρέγκα, το βούτυρο λιωμένο, το μαχλέπι, και το ξύσμα λεμονιού. Ζυμώνουμε ρίχνοντας λίγο λίγο το αλεύρι, ώστε η ζύμη να μη γίνει πολύ σφιχτή. Την πλάθουμε σε μπάλες και τη βάζουμε μέσα σε μια λεκάνη. Τη σκεπάζουμε πάλι με πετσέτα και την αφήνουμε σε ζεστό μέρος για 3 ώρες περίπου, ώστε να γίνει διπλάσια σε όγκο.
- Ζυμώνουμε τη ζύμη για 5 λεπτά και την τοποθετούμε σε βουτυρωμένο λαδόχαρτο μέσα σε ταψί στρογγυλό μεγάλο ή σε δύο μικρά. Τ΄ αφήνουμε σε χλιαρό μέρος 2 ώρες περίπου, σκεπασμένα ώστε να διπλασιαστούν σε όγκο.
- Πριν τα βάλουμε στο φούρνο, χτυπάμε 1 κρόκο αυγού και 1 κουταλάκι νερό και τ΄ αλείφουμε ελαφρά με πινέλο. Από πάνω με ασπρισμένα αμύγδαλα μπορούμε να σχηματίσουμε τη νέα χρονολογία.
Το Χριστόψωμο
Ανανεώσιμες πηγές ενέργιας σε κάθε σπίτι